شال ها را پایین بیانداز تا عیدی بگیری

ایسنا/کردستان آثار فرهنگی ناملموس سرمایه های ارزشمندی برای یک ملت هستند که می توانند به غنای فرهنگی و اصالت سرزمینی کمک کنند، تعدادی از این آثار فرهنگی که در جای جای ایران به ثبت ملی و جهانی رسیده اند، به عید نوروز برمی گردند.

کردستان به ویژه منطقه لیلاخ از این آثار بسیار دارند و شال اندازی یکی از این رسومات است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شال اندازی از جمله آیین هایی است که در ایام عید نوروز در بسیاری از مناطق ایران برگزار می شود. منطقه حاصلخیز لیلاخ در کردستان که سرشار از فرهنگ و هنر است نیز از دیرباز این رسم را به پر رنگی به راه برده است.

شال ها را پایین بکشیم
خانه های روستایی در گذشته در منطقه لیلاخ دارای یک روزنه در سقف بود، تنور در داخل خانه روشن می شد و برای خروج دود، این روزنه در سقف ایجاد می شد که بانجه نام داشت.

رسم شال اندازی از بانجه انجام می شد به نحوی که شال ها را از این روزنه به پایین می انداختند و عیدی می گرفتند، بانجه در تمام خانه های روستایی در منطقه لیلاخ و معماری آن وجود داشت.
اتاقی که بانجه را داشت، سرتنور نامیده می شد، چون که تنوری داخل این اتاق تعبیه شده بود که برای پخت نان و غذا و گرمای کرسی زمستان به کار می رفت و خانواده ها بیشتر وقت خود را در این اتاق به سر می بردند و در واقع اتاق نشیمن آنان بود، پس اگر شال برای عیدی آویزان می شد، به سرعت افراد خانواده متوجه می شدند و عیدی را آماده می کردند.
نوروز مبارک عیدی بدید
حشمت الله زندی از اهالی لیلاخ در گفت و گو با ایسنا می گوید: شب عید، گروهی از جوانان که برای گرفتن عیدی جمع می شدند به بالای سقف خانه ها می رفتند و همزمان هم آوازهای محلی شمامه خال خال، باوان باوانم، باران بارانه می خواندند
ئه‌ری به بانانه‌وه گیانه به بانانه‌وه
ئه‌ری به‌رتیلیان ده‌دا و گیانه ده‌پارانه‌وا
شه‌مامه و خال خال شه‌مام شلکی
نایتو به‌ره‌و مال دایله فینکی
که عاشق از دیدار معشوق در پشت بام می گوید، تمنای آمدنش را دارد و از نیامدن او گله می کند. در بخشی دیگر از آهنگ هم صحبت از رفتن جوانان به این خانه و آن خانه می شود.
وقتی به بالای روزنه بانجه می رسیدند شال ها را پایین می انداختند و نوروز را به صاحبخانه تبریک می گفتند.
در برخی مناطق ایران، رسم شال اندازی در چهارشنبه سوری برگزار می شد.
عیدی های داخل شال
وقتی شال به داخل خانه آویزان می شد، صاحبخانه از خوراکی هایی که در منزل داشت، چیزی را داخل شال می گذاشت و گره می زد و می گفت: خدا آرزویت را برآورده کند یا مرادت را بدهد، شال را بالا بکش.
عیدی های شال اندازی، خرما، کشمش، نقل، پول و گاهی تخم مرغ رنگی بود. تخم مرغ بهترین عیدی به شمار می رفت و بیشتر وقت ها اگر صاحبخانه صاحب شال را می شناخت که از فامیل یا از نزدیکان بود، تخم مرغ به او هدیه می داد.
فایق زندی از کسانی است که خود او در چندین شال اندازی شرکت کرده است و خاطراتی را در ذهن دارد. وی به ایسنا می گوید: وقتی به پشت بام خانه ای می رسیدیم که صاحبخانه فامیل بود یا پسر خودش در میان گروه ما بود، عیدی بهتری می گرفتیم.
شال لباس های کردی حدود سه متر است و گاهی حتی با گره هایی که زده می شد بیشتر از سه متر هم می دوختند و این مقدار برای رسیدن به بالای کرسی که خوراکی ها و عیدی ها از قبل توسط صاحبخانه آماده می شد، کافی بود.
علی اصغر مصطفوی نویسنده کتاب فلسفه نوروز و چهارشنبه سوری نیز در مورد هدایا در رسم شال اندازی می گوید: هر هدیه و عیدی معنایی داشت، چنان‌که اگر آن هدیه، نان باشد، نشانهٔ برکت است. شیرینی، نشانهٔ شیرین‌کامی و شادمانی است؛ انار، نشانهٔ آوردنِ فرزند است؛ گردو، نشانهٔ درازی زندگی است؛ بادام و فندق، گویای سرسختی و بردباری هستند.
وی در مورد انجام این آیین می گوید: یکی دیگر از مراسم هایی که از عهد باستان تا کنون در تمام شهرها و روستاهای ایران به اعتبار خود باقی است «شال‌اندازی» است. بدین گونه که چندین دستمال حریر و ابریشمی را به سر یکدیگر گره زده، از آن طناب رنگین به بلندی حدود سه متر فراهم می‌آورند؛ آنگاه از راه پلکان خانه‌ها یا از روی دیوار و یا به وسیله نردبام‌های متحرک، یکی پس از دیگری بر بالای بام خانه افراد فامیل و همسایگان برآمده، طناب حریر یا ابریشمین را از روزنه‌ای که در میان بام منازل جهت خروج دود اجاق یا تنور نان‌پزی تعبیه شده است، وارد منزل می‌نمایند و یک سر آن را خود در بالای بام در دست دارند. آنگاه با چند سرفه بلند صاحبخانه را متوجه ورودشان می‌سازند.
صاحبان تمام خانه‌ها که حتماً در آن شب منتظر آویختن چنین شال‌هایی هستند، به محض مشاهده طناب رنگین سوری، آنچه را که قبلاً آماده کرده، در گوشه شال می‌ریزند و گره‌ای بر آن زده، با یک تکان ملایم، صاحب شال را آگاه می‌سازند که هدیه سوری آماده است.
شال اندازی اثر ناملموس فرهنگی
رسم زیبای شال اندازی یکی از میراث ناملموس فرهنگی است که در جای جای ایران به ثبت رسیده است.
مدرس دانشگاه و پژوهشگر تاریخ، میراث فرهنگی و زبان های باستانی در مقاله ی خود با عنوان میراث ناملموس که سال ۱۳۹۶ منتشر شد می گوید:
شاخص ترین سند حقوقی در حوزه میراث فرهنگی معنوی ناملموس، کنوانسیون ۲۰۰۳ شهرت دارد. متنی که سرآغاز به رسمیت شناخته شدن میراث فرهنگی ناملموس در عرصه حقوق بین الملل است و حاصل تلاش مردم شناسان برای تدوین سندی بین المللی جهت پاسداری از بخشی از میراث بشری است.
الهه غریب زاده به ماهیت این آثار اشاره دارد که تاکید این سند بر بخشی از میراث بشری است که زیر عنوان فرهنگ غیر مادی قرار می گیرد. مواردی چون آداب و رسوم ، دانش و مهارت های سنتی ، سبک های زندگی و حتی شیوه های پخت غذا که پیش از آن به نظر اموری معمولی و پیش پا افتاده می آمدند. اما به اندازه عمر بشریت قدمت دارند و در زندگی انسان ها نقش غیر قابل انکاری دارند. اهمیت و اعتبار میراث فرهنگی معنوی ناملموس نه از جهت مظاهر فرهنگی که به علت ثروت و ارزش مهارت ها و علومی است که از نسلی به نسل دیگر سپرده می شوند. ارزش اقتصادی و اجتماعی این آثار برای اکثریت جامعه ملموس و آشکار است .
شال اندازی اثری ماندگار است که رازها در خود دارد و از فرهنگ و آداب و رفتار مردمی می گوید که دل در گرو هم داشتند و شادی های خود را به هر بهانه ای تقسیم می کردند، در رسم شال اندازی حتی هدیه را به کسی می دهی که بیشتر اوقات او را نمیشناسی اما شوق خوشحالی او را داری. عملی زیبا در آغاز سالی جدید. 

انتهای پیام 

منبع: ایسنا

کلیدواژه: استانی فرهنگی و هنری استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی فرهنگی و هنری استانی سیاسی استانی شهرستانها منطقه مازندران مهار تورم و رشد تولید اخبار اجتماعی خوزستان استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی فرهنگی و هنری استانی سیاسی رسم شال اندازی میراث فرهنگی شال ها خانه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۳۹۰۳۹۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ثبت ملی روستای «نوسنگی» در درفک رودبار

ولی جهانی در گفت و گو با اعلام این خبر اظهار کرد: با توجه به بازدید و بررسی‌های به عمل آمده از روستای فصلی کوی افسانه‌ای درفک، تعداد زیادی از کلبه‌های قدیمی با یک تا یک و نیم متر و ساخته شده از سنگ و گل و چوب باقی مشاهده شد.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و و صنایع دستی استان گیلان با اشاره به ظرفیت‌های گردشگری جنوب گیلان و منطقه درفک بیان کرد: با توجه به معماری بومی کلبه‌ها، اداره‌کل میراث‌فرهنگی گیلان در نظر دارد این روستای فصلی را به عنوان یک روستای نوسنگی، در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رساند.

جهانی تصریح کرد: در این راستا پرونده ثبتی این مجموعه در دست اقدام است تا در صورت امکان در مدت دو ماه با نقشه‌برداری، پلات برداری و تهیه گزارش مستند، این روستا در فهرست آثار ملی کشور به ثبت شده و به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری کشور معرفی شود.

به گفته وی روستای فصلی درفک در طی سنوات گذشته، موقعیت خود را حفظ کرده است، یکی از جاذبه‌های این روستا دو استخر قدیمی است که دامداران منطقه شهرستان رودبار از آب آنها در بهار و تابستان استفاده می‌کنند و همچنین یخچال درفک که در زمستان پر از برف و در تابستان دارای یخ است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان، رستم مالشوران را از جذابیت‌های روستای درفک رودبار برشمرد و بیان کرد: هر ساله اواخر دوره شهریور ماه و اوایل پاییز معمولاً به رسم یاد بود یا به رسم قدیمی دامداران منطقه درفک، در استخر قدیمی که پر آب است، به شستشوی دام‌های خود می‌پردازند که این رسم ریشه در فرهنگ و تاریخ ۳۵۰۰ ساله گیلانیان دارد.

کد خبر 6097423